Inicjatywy Janssen - Życie z rakiem prostaty

Prawie każdy pacjent cierpiący na raka z przerzutami jest obarczony pewnym poziomem ryzyka żywieniowego. Chorobie towarzyszą zmiany metaboliczne, które w przypadku pozostawienia ich bez kontroli, nieuchronnie prowadzą do pogorszenia stanu organizmu, a w konsekwencji do śmierci. Procesy te można skutecznie zahamować za pomocą specjalnej terapii onkologicznej, ale takie skuteczne leczenie nowotworów często szkodzi zdrowym tkankom, ponieważ niektóre skutki uboczne tej terapii mogą pogorszyć stan odżywienia pacjenta lub narazić go na ryzyko żywieniowe. Dlatego też dla każdego pacjenta z przerzutem nowotworowym zalecana jest jakaś forma wsparcia żywieniowego.

Wsparcie żywieniowe obejmuje szeroki wachlarz środków wsparcia, od konsultacji dietetycznych po stosowanie niektórych suplementów diety, jak również środków mających na celu zastąpienie funkcjonowania przewodu pokarmowego w celu podtrzymania procesów życiowych. Im większe ryzyko żywieniowe pacjenta z przerzutem nowotworowym, tym intensywniejsze powinno być ich leczenie żywieniowe.

Pacjenci z rakiem gruczołu krokowego z przerzutami nie są zazwyczaj uważani za pacjentów o najwyższym ryzyku żywieniowym. Niemniej jednak są oni w pewnym stopniu narażeni na ryzyko żywieniowe wyłącznie ze względu na chorobę, co spotęgowane jest jeszcze bardziej specjalistycznym leczeniem jakie otrzymują.

Pacjentów z rakiem gruczołu krokowego z przerzutami można podzielić na dwie grupy: pacjentów z pierwotnym przerzutem nowotworowym (z przerzutami obecnymi przy początkowym rozpoznaniu raka gruczołu krokowego) oraz pacjentów z wtórnym przerzutem nowotworowym (z chorobą nawracającą po nieudanej terapii chirurgicznej lub radiologicznej). Podstawowym sposobem leczenia w obu przypadkach jest terapia hormonalna, natomiast chemioterapia podawana jest również pacjentom z pierwszej grupy. Celem terapii hormonalnej jest obniżenie poziomu męskich hormonów płciowych, przede wszystkim testosteronu. Poziom męskich hormonów płciowych można obniżyć na dwa sposoby: poprzez wstrzykiwanie hormonów lub chirurgiczną resekcję jądra. Obawy pacjenta mogą odegrać rolę w wyborze jednej formy terapii względem drugiej.

Rak prostaty jest chorobą, która reaguje na hormony. Komórki nowotworowe mają receptory męskich hormonów płciowych. Męskie hormony płciowe (testosteron i jego analogi) wiążą się z tymi receptorami i pobudzają komórki nowotworowe do proliferacji i przerzutów.

Wyższy poziom męskich hormonów płciowych przyspieszy zatem proliferację komórek nowotworowych. Podanie leków hormonalnych lub chirurgiczna kastracja zablokują komórkom nowotworowym ich główne źródło stymulacji – męskie hormony płciowe.

Terapię hormonalną można prowadzić za pomocą zastrzyków hormonalnych, które zapobiegają uwalnianiu się męskich hormonów płciowych z jądra. Ten sam efekt można osiągnąć poprzez chirurgiczną resekcję jądra. Inną możliwością jest doustne podawanie tabletek, które eliminują działanie męskich hormonów płciowych.

Oczywiście. Żadne leczenie nie jest pozbawione zdarzeń niepożądanych. Podejmując decyzję, lekarz zawsze będzie brał pod uwagę czy korzyści płynące z terapii przeważają nad zdarzeniami niepożądanymi. Przynajmniej w krótkim okresie czasu niepożądane zdarzenia terapii hormonalnej są racjonalnie możliwe do opanowania, dlatego priorytetem powinno być leczenie mające na celu opanowanie choroby, wydłużenie życia i poprawę jego jakości. Dobrą wiadomością jest to, że jako pacjent masz ogromną władzę nad łagodzeniem skutków zdarzeń niepożądanych. Można to osiągnąć poprzez zdrowy tryb życia, aktywność fizyczną, ćwiczenia siłowe i odpowiednią dietę.

Zdarzenia niepożądane mogą objawiać się zwiększonym zmęczeniem, zmniejszonym popędem seksualnym, zaburzeniami erekcji, falami gorąca z poceniem się, utratą masy mięśniowej, siły i funkcjonalności oraz zwiększoną zawartością tkanki tłuszczowej. Jednak korzyści płynące z leczenia, tj. wydłużenie życia, z pewnością przeważają nad zdarzeniami niepożądanymi. Leczenie choroby uzyskuje się za pomocą leków, podczas gdy łagodzenie niepożądanych zdarzeń jest w dużej mierze pod Twoją kontrolą.

Po pewnym czasie niektóre komórki nowotworowe mogą wytworzyć oporność na niski poziom testosteronu i ponownie nastąpi progresja choroby. To właśnie oznacza raka prostaty opornego na kastrację. W takich przypadkach kastracja musi zostać uzupełniona terapią hormonalną, chemioterapią lub radioterapią izotopem radu. Niektóre formy terapii wymagają dodatkowego podawania niewielkich dawek kortykosteroidów (w celu zapobiegania działaniom niepożądanym), co może również negatywnie wpływać na stan odżywienia.

Ryzyko żywieniowe powinno być brane pod uwagę u każdego pacjenta. Jeżeli istnieje takie ryzyko, należy zapewnić wsparcie żywieniowe. Ponieważ kastracja może pogarszać stan odżywienia, zaleca się badanie pacjentów pod kątem ryzyka żywieniowego i kompleksową opiekę. Męskie hormony płciowe pomagają zachować masę mięśniową, a także siłę i funkcjonalność organizmu, ale nie są jedynym stymulatorem wzrostu mięśni. Można to również osiągnąć poprzez trening oporowy lub anaerobową aktywność fizyczną. Mówiąc prościej: mówimy o ćwiczeniach siłowych. Taki trening ma charakter terapeutyczny, a nie profilaktyczny.

Wykazano, że pacjenci, którym udaje się utrzymać prawidłową masę ciała cieszą się dłuższym okresem przeżycia i mniejszą liczbą zdarzeń niepożądanych związanych z określonymi zabiegami onkologicznymi. Należy również pamiętać, że trening oporowy przynosi korzyści nie tylko mięśniom poddawanym obciążeniu, ale również innym mięśniom, dzięki aktywności przekaźników (tzw. miokiny).

Mężczyźni w szóstej, siódmej lub ósmej dekadzie życia stanowią większość pacjentów z rakiem gruczołu krokowego, a członkowie tych grup wiekowych są zazwyczaj również mniej aktywni fizycznie. Jednak przynajmniej niektórzy z tych mężczyzn byli aktywni fizycznie na pewnym etapie swojego życia. Najlepiej jest stosować tę formę aktywności fizycznej, która jest Ci najbardziej znana. Aktywność fizyczna jest najsilniejszym narzędziem zwalczania choroby. Co więcej, ćwiczenia fizyczne są bardzo korzystne dla umysłu i nastroju oraz są jedynym sprawdzonym sposobem zapobiegania zmęczeniu.

Mięśnie są zbudowane z białek, a białka składają się z aminokwasów. Aminokwasy są niczym materiały budulcowe dla naszych mięśni. U zdrowego człowieka stara tkanka mięśniowa jest stale zastępowana nową. Z powodu zmian metabolicznych u pacjenta z chorobą nowotworową proces ten nie jest już zrównoważony i więcej masy mięśniowej ulega utracie względem tworzenia. Dlatego pacjenci chorzy na raka potrzebują większego spożycia białek. Zalecane dzienne spożycie dla zdrowej osoby wynosi 1g/kg masy ciała, a dla pacjentów chorych na raka 1,6-1,8 g/kg. Zróżnicowana dieta z łatwością zaspokoi potrzeby zdrowego człowieka. Z drugiej strony, zwiększone zapotrzebowanie na białka wymaga większego spożycia, dlatego pacjenci z przerzutem nowotworowym powinni spożywać więcej pokarmów bogatych w białko, takich jak mięso, ryby, jaja, soja, kamut, komosa ryżowa itp. Należy podkreślić, że pokarmy bogate w białko powinny być spożywane trzy razy dziennie, co sprzyja lepszemu przyswajaniu składników odżywczych w przewodzie pokarmowym. Pobór białek można jeszcze bardziej zwiększyć poprzez aktywność fizyczną. Dostarczanie krwi do mięśni jest zwiększone w trakcie i po wysiłku fizycznym, co sprawia, że pobieranie składników odżywczych jest bardziej wydajne. Maksymalizuje to proces zachowania mięśni.

Utrata wagi z pewnością nie jest celem wsparcia żywieniowego. Należy jednak zwrócić uwagę na otyłość sarkopeniczną, która dotyczy pacjentów ze stosunkowo dużym wskaźnikiem masy ciała i niemal całkowitym brakiem masy mięśniowej. Otyłość sarkopeniczna jest również formą ryzyka żywieniowego.

Ostatnio nacisk kładzie się na unikanie uzyskiwania masy niefunkcjonalnego tłuszczu. Niższy poziom testosteronu zmniejsza podstawowe zapotrzebowanie żywieniowe (metabolizm podstawowy), co sprzyja powstawaniu złogów tłuszczu przy takim samym spożyciu pokarmu. Ważną rolę w profilaktyce odgrywa również aktywność fizyczna, w tym przypadku preferowany jest trening wytrzymałościowy. Jeżeli przed leczeniem masa ciała była odpowiednia, zaleca się utrzymanie spożycia pokarmu przy jednoczesnym zwiększeniu aktywności fizycznej. Kryteria nadwagi (wskaźnik masy ciała) są mniej restrykcyjne dla osób z chorobami niż dla osób zdrowych.

Zaleca się aktywność fizyczną, z naciskiem na regularne ćwiczenia siłowe. Zaleca się również spożywanie białek trzy razy dziennie. Konieczne jest dostateczne i regularne spożywanie pokarmów. Utrata apetytu nie powinna skutkować odstawieniem jedzenia, co prowadzi do niedożywienia i gorszych efektów leczenia. Ważne jest, aby postępować zgodnie z mądrościami Hipokratesa, ojca medycyny, który powiedział, że żywność to medycyna. Upewnij się więc, że spożywasz pokarm w odpowiednich ilościach i regularnie, pomimo potencjalnej utraty apetytu. W przypadku nadmiernej utraty masy ciała lekarz może zalecić kompleksową opiekę żywieniową. Podstawowe dwa działania ewolucyjne rodzaju ludzkiego, które umożliwiły nam przeżycie, to poszukiwanie pożywienia (aktywność fizyczna!) i spożywanie pokarmów. Oba z nich w dalszym ciągu są niezbędne do prowadzenia długiego i komfortowego życia pomimo rozpoznania raka prostaty z przerzutami.