Rak gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego

Pomimo iż rak gruczołu krokowego jest najczęstszym nowotworem występującym u mężczyzn – stanowi on 25% wszystkich nowych przypadków nowotworów w regionie europejskim, tylko 48% mężczyzn w Europie ma świadomość ryzyka związanego z rakiem gruczołu krokowego oraz możliwości jego wczesnego wykrywania. Ponadto wrażliwy charakter tej choroby oraz związane z nią skutki leczenia mogą powodować, że niektórzy mężczyźni, u których zdiagnozowano raka gruczołu krokowego, unikają otwierania się przed osobami z ich otoczenia, w tym rodziną, przyjaciółmi i pracownikami ochrony zdrowia.

Dla społeczności pacjentów z rakiem gruczołu krokowego kluczowe znaczenie ma zwiększenie świadomości jego objawów oraz zapewnienie, że więcej mężczyzn będzie mogło zasięgnąć porady lekarskiej i w porę uzyskać diagnozę, co może pozytywnie wpłynąć na przebieg choroby.

Czym jest rak gruczołu krokowego?

Gruczoł krokowy ma wielkość zbliżoną do orzecha włoskiego – choć u starszych mężczyzn często jest większy – i jest zlokalizowany pomiędzy prąciem a pęcherzem moczowym. Wytwarza on nasienie, które następnie jest transportowane przez cewkę moczową, przebiegającą przez jego środek.

Rak gruczołu krokowego występuje wówczas, gdy prawidłowe komórki w obrębie gruczołu krokowego ulegają mutacji i zaczynają namnażać się w sposób niekontrolowany. Czasem te komórki nowotworowe mogą opuszczać gruczoł krokowy i rozprzestrzeniać się do innych części organizmu. Lekarze rozróżniają kilka typów raka gruczołu krokowego:

Ograniczony rak gruczołu krokowego: nowotwór jest ograniczony do gruczołu krokowego i nie uległ rozsiewowi do innych części organizmu. Szybkość wzrostu i rozprzestrzeniania się nowotworu może być różna u poszczególnych osób.

Miejscowo zaawansowany rak gruczoł krokowego: nowotwór właśnie rozprzestrzenił się poza gruczoł krokowy do okolicznych obszarów.

Przerzutowy rak gruczołu krokowego: nowotwór rozprzestrzenił się do innych obszarów organizmu i nie można już go wyleczyć.

Jak często występuje rak gruczołu krokowego?

Rak gruczołu krokowego jest najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn, stanowiącym 25% nowych przypadków nowotworów rozpoznawanych wśród mężczyzn.9 Każdego roku w Europie raka gruczołu krokowego rozpoznaje się u około 450 000 mężczyzn,10 a ponad dwa miliony Europejczyków żyje z tą chorobą.11

Niestety przyczyna raka gruczołu krokowego wciąż pozostaje niejasna12, choć zidentyfikowano dobrze poznane czynniki ryzyka:10

Wiek: ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego wzrasta wraz z wiekiem. Średni wiek w chwili rozpoznania wynosi 69 lat.

Pochodzenie etniczne: raka gruczołu krokowego najczęściej rozpoznaje się u mężczyzn pochodzenia afrykańskiego.

• Wywiad rodzinny: osoby, u których w rodzinie występował rak gruczołu krokowego, są w większym stopniu narażone na wystąpienie tego schorzenia.

Choć związek pomiędzy otyłością a rozwojem raka gruczołu krokowego pozostaje niejasny, w odpowiednio zaprojektowanych badaniach stwierdzono, że otyłość może mieć istotny wpływ na postęp tej choroby. U mężczyzn z nadwagą częściej występuje agresywna postać choroby.10

Jakie są objawy raka gruczołu krokowego?

Rak gruczołu krokowego najczęściej przebiega bezobjawowo – jest „cichą chorobą”, co oznacza, że nie występują żadne specyficzne objawy z nim związane. Sporadyczne bóle pleców oraz zwiększona i często nagła potrzeba oddawania moczu to częste objawy występujące w podeszłym wieku. Gdy jednak ból utrzymuje się, a oddawanie moczu staje się coraz bardziej utrudnione, w grę może wchodzić coś więcej niż tylko wiek.13

Przyczyna raka gruczołu krokowego jest w dużej mierze nieznana, a wiele osób nie wykazuje żadnych związanych z nim objawów we wczesnych stadiach choroby.14

Objawy ze strony układu moczowego, takie jak stała i nagła potrzeba oddania moczu, trudności w oddawaniu moczu, słaby strumień i uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza moczowego, są zwykle wczesnymi oznakami raka gruczołu krokowego, choć mogą również wskazywać na nienowotworowe choroby tego narządu, takie jak powiększenie gruczołu krokowego i zapalenie gruczołu krokowego.14

Inne objawy mogą występować w bardziej zaawansowanych stadiach raka gruczołu krokowego, w których dochodzi już do rozprzestrzenienia się nowotworu poza gruczoł krokowy oraz ewentualnie do jego rozsiewu do innych części ciała.14 Mogą to być następujące objawy:14

  • Bóle pleców, bioder lub miednicy
  • Obecność krwi w moczu lub nasieniu
  • Trudności w uzyskaniu erekcji
  • Niewyjaśniona utrata masy ciała

Ważne jest, aby umówić się na wizytę u lekarza, gdy tylko pojawią się takie objawy.14 Wcześniejsze rozpoznanie raka gruczołu krokowego zazwyczaj jest związane z lepszym rokowaniem i może ułatwiać leczenie tej choroby.15

Jakie metody stosuje się w diagnostyce raka gruczołu krokowego?

Istnieją różne narzędzia diagnostyczne,16 przy czym najczęściej wykorzystuje się następujące z nich:

Badanie per rectum (DRE): lekarz bada palcem odbytnicę w celu sprawdzenia ewentualnych zmian w gruczole krokowym.

Oznaczenie swoistego antygenu sterczowego (PSA): badanie krwi, które pozwala określić poziom PSA – białka wytwarzanego przez gruczoł krokowy, które może wskazywać obecność choroby.

Ocena w skali Gleasona: test ten wskazuje, na ile agresywny jest rak gruczołu krokowego. Wyższa liczba oznacza, że nowotwór jest bardziej agresywny i większe jest prawdopodobieństwo jego rozprzestrzenienia się.17

Biopsja gruczołu krokowego: zostaniesz skierowany do pracownika ochrony zdrowia, który pobierze próbkę w postaci niewielkiego fragmentu tkanki z gruczołu krokowego w celu przeprowadzenia badania.

Inne: badania metodą rezonansu magnetycznego (RM), tomografii komputerowej (TK) lub pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) w celu dokładniejszego określenia wielości nowotworu oraz rozległości jego rozsiewu.18

Stadium I

Stadium II

Stadium II i III

Stage IV

Stadium I

Nowotwór jest ograniczony do gruczołu krokowego i zazwyczaj nie można go wyczuć

Stadium II

Nowotwór nadal pozostaje w obrębie gruczołu krokowego, ale jest wyczuwalny w badaniu per rectum

Stadium II i III

Nowotwór zaczął rozprzestrzeniać się poza gruczoł krokowy do pobliskich tkanek.

Stage IV

Nowotwór uległ rozsiewowi do innych okolic ciała, takich jak pęcherz moczowy, odbytnica lub kości.


Leczenie i opieka

Istnieje kilka opcji leczenia raka gruczołu krokowego i często ostatecznie to pacjent decyduje, którą opcję wybrać. Jeśli nowotwór jest bezobjawowy i jest związany z niskim ryzykiem, wówczas leczenie może przynieść więcej szkody niż pożytku.19 W niektórych przypadkach zaleca się aktywny nadzór, który wymaga regularnych badań kontrolnych z oznaczeniem swoistego antygenu sterczowego (PSA), badaniem per rectum oraz obrazowaniem metodą rezonansu magnetycznego (MRI) i innymi badaniami. Czasem konieczne jest także powtórzenie biopsji. Jeśli wyniki badań ulegną zmianie, wówczas można rozważyć rozpoczęcie leczenia.20

Po rozpoznaniu miejscowo zaawansowanego raka gruczołu krokowego wybór leczenia jest uzależniony od indywidualnej sytuacji. Lekarz zaproponuje Ci odpowiedni plan w oparciu o Twój wiek, stan zdrowia i stadium zaawansowania nowotworu.21

Typowe standardowe strategie leczenia22 są następujące:

Aktywne monitorowanie: Nie stosuje się leków, napromieniania ani operacji. Wykonuje się badania okresowe w celu sprawdzenia, czy nie występują oznaki wzrostu nowotworu. Możesz rozważyć aktywne monitorowanie raka gruczołu krokowego, jeżeli nowotwór jest niewielki, przewiduje się, że będzie powiększał się bardzo powoli, jest ograniczony do jednego obszaru gruczołu krokowego i nie powoduje żadnych objawów. Jeśli występują u Ciebie pewne problemy zdrowotne, które sprawiają, że określone metody leczenia nie są odpowiednie, wówczas aktywne monitorowanie raka gruczołu krokowego również może stanowić rozsądne podejście.23

Operacja: wyeliminowanie komórek nowotworowych poprzez usunięcie gruczołu krokowego.

Radioterapia: użycie promieniowania w celu zabicia komórek nowotworowych.

Terapia hormonalna: blokuje komórkom nowotworowym dostęp do hormonów, których potrzebują do wzrostu.

Chemioterapia: stosowanie specjalnych leków w celu zmniejszenia lub wyeliminowania nowotworu. Leki te mogą mieć postać tabletek lub mogą być podawane dożylnie; możesz też otrzymać połączenie obu tych typów leków.

Tak jak w przypadku każdej terapii, leczenie choroby nowotworowej może powodować działania niepożądane, dlatego ważne jest, aby omówić dostępne opcje z zespołem medycznym.21 Bądź tak otwarty i szczery, jak to tylko możliwe, i przedstaw wszystkie swoje obawy, aby podjąć decyzję, która będzie dostosowana do Twoich potrzeb terapeutycznych.22

W przypadku rozpoznania przerzutowego raka gruczołu krokowego lekarz zaleci leczenie, które pomoże opanować i złagodzić objawy.13

Życie z rakiem gruczołu krokowego

Rozpoznanie choroby nowotworowej może być niepokojącym doświadczeniem, które może mieć wpływ na Twoje codzienne życie, pracę i relacje z innymi osobami.24 To normalne, że masz poczucie przytłoczenia, niepewności, a nawet odczuwasz złość. Konieczne jest, aby dbać o siebie – zarówno w przypadku Ciebie, jak i Twoich bliskich. Bądź szczery. Podziel się swoimi uczuciami i daj im znać, czego potrzebujesz, aby poradzić sobie ze swoją chorobą.24

Mężczyźni, u których zdiagnozowano raka gruczołu krokowego, mogą nadal prowadzić codzienne życie, ale często obawiają się postępu choroby. Jeśli występuje u Ciebie bardziej postępująca postać choroby nowotworowej, możesz nie czuć się na tyle dobrze, aby wykonywać swoje normalne obowiązki, a leczenie może sprawić, że będziesz odczuwał zmęczenie i źle się czuł.24

Ważne jest, aby skupić się na swojej konkretnej sytuacji oraz na tym, co zaoferuje Ci najlepszą jakość życia. Musisz wiedzieć, że nie jesteś sam; możesz zapytać swojego lekarza o stowarzyszenia pacjentów i usługi społeczne, które mogą być pomocne dla Ciebie i Twoich bliskich. Zdrowe odżywianie się i rutynowa aktywność fizyczna dopasowana do Twojej osobistej sytuacji może pomóc w radzeniu sobie z działaniami niepożądanymi, jak też może zapewnić ujście dla emocji.25

Pytania do lekarza

Poniższa lista zawiera przykładowe pytania, które pomogą rozpocząć rozmowę z lekarzem. Można także zadać inne ważne pytania dotyczące objawów, stadium choroby oraz wywiadu medycznego, które nie zostały tu wymienione.

  • Jakich badań będę potrzebował?
  • W jaki sposób i kiedy otrzymam wyniki? Kto objaśni mi wyniki?
  • Jak zaawansowana jest moja choroba i czego mogę się spodziewać?
  • Jakie są możliwości leczenia? Ile mam czasu na podjęcie decyzji?
  • Jakie są możliwe działania niepożądane?
  • Co się stanie, jeśli leczenie okaże się nieskuteczne?
  • Jak wpłynie to na moje codzienne życie?
  • Jakie objawy lub działania niepożądane należy od razu zgłaszać?
  • Czy obecnie trwają jakiekolwiek badania kliniczne, w których mogę wziąć udział?
  • Czy mogę skontaktować się z grupami wsparcia dla pacjentów?

Janssen i rak gruczołu krokowego

W firmie Janssen jesteśmy głęboko zaangażowani w rozwiązywanie i dostarczanie rozwiązań dla najpilniejszych istniejących potrzeb medycznych naszych czasów poprzez wprowadzanie pionierskich metod, które mają na celu uczynienie raka nie tylko chorobą możliwą do opanowania, ale ostatecznie także uleczalną.26

Dokładamy wszelkich starań, by realizować tę misję, i choć nie spuszczamy oczu z linii mety, świętujemy również małe, codzienne zwycięstwa nad chorobami nowotworowymi. Jesteśmy zaangażowani w zwiększanie świadomości i angażowanie większej liczby osób w debatę na temat raka gruczołu krokowego, ponieważ jego skuteczne wczesne wykrywanie ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia śmiertelności z powodu tej choroby,27 co byłoby kolejnym małym zwycięstwem nad rakiem.

Słowniczek

  • Wynik w skali Gleasona: wynik używany stosowany do oceny stopnia raka gruczołu krokowego.28
  • Krwiomocz: obecność krwi w moczu.29
  • Prostatektomia: częściowe lub całkowite usunięcie gruczołu krokowego oraz części otaczających go tkanek.30
  • Przerzut: stan, w którym nowotwór rozprzestrzenił się z lokalizacji pierwotnej do innych obszarów organizmu i nie można już go wyleczyć.
Stowarzyszenie mężczyzn z chorobami prostaty "Gladiator"
Fundacja OnkoCafe

Referencje

WHO. The World Health Report 2001. Mental Health: New Understanding, New Hope. Dostępne na: https://www.who.int/whr/2001/en/whr01_en.pdf?ua=1
WHO. Mental health: strengthening our response. Dostępne na: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response
WHO. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision. Dostępny na: http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2010/en. Data dostępu: lipiec 2020;
American Psychological Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. 2013
Janssen. Understanding schizophrenia: Symptoms and treatment. Dostępne na: https://acrossgroup.box.com/s/uvctyarg4ay9e48h7yw4ahxctlcb1yda
TED. A tale of mental illness – from the inside. Dostępne na: https://www.ted.com/talks/elyn_saks_a_tale_of_mental_illness_from_the_inside?language=en