HIV i AIDS
Diagnoza o zakażeniu HIV może być przytłaczająca i zniechęcająca, ale dzięki dzisiejszej nowoczesnej medycynie nie musi tak być. W przeszłości osoby, u których rozpoznano zakażenie HIV, mogły obawiać się życia w izolacji. Jednak postępy w medycynie i zmiana społecznego postrzegania tego wirusa stworzyły bezpieczną przestrzeń dla osób z zakażeniem HIV, a przy odpowiednim leczeniu medycznym i wsparciu emocjonalnym pacjenci mają możliwość długiego i szczęśliwego życia.[1]
Zakażenie wirusem HIV to przewlekły stan zdrowia,[2] w którym wirus atakuje układ odpornościowy, powodując, że pacjenci stają bardziej podatni na określone zakażenia. Jednym z najważniejszych elementów naszego układu odpornościowego są limfocyty T, które zwalczają bakterie, wirusy, zakażenia i inne niepożądane czynniki wnikające do organizmu.[2]
Jednak kiedy wirus HIV dostanie się do organizmu, atakuje te komórki, obniżając ich liczbę w organizmie. Bez leczenia liczba limfocytów T będzie stale się zmniejszać, dając zakażeniom, które bez obecności wirusa HIV byłyby nieszkodliwe, więcej możliwości wyrządzenia trwałej szkody.
Zakażenia HIV nie da się całkowicie wyleczyć, ale można i trzeba je leczyć. W sytuacji braku leczenia liczba limfocytów T zmniejsza się do zbyt niskiego poziomu, powodując przejście zakażenia HIV w zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), co prowadzi do rozwoju poważniejszych chorób, a nawet do zgonu.[3]
Zakażenie HIV zwiększa podatność na inne choroby, przez co objawy tego zakażenia łatwo pomylić z innymi chorobami. Kluczowe znaczenie ma regularne wykonywanie testów przez osoby z grup podwyższonego ryzyka.
Jakie są objawy zakażenia HIV?
Objawy zakażenia HIV mogą być różne u poszczególnych osób i są uzależnione od fazy choroby.[3]
Istnieją trzy główne stadia HIV: ostre, bezobjawowe i objawowe/AIDS. Tylko w dwóch z nich występują jakiekolwiek objawy:
Ostre | Objawowe/AIDS |
|---|---|
Ostre To stadium obejmuje okres pierwszych 2–4 tygodni po wniknięciu wirusa do organizmu.[4] | Objawowe/AIDS Jeśli zakażenie HIV pozostanie nieleczone, objawy powrócą i ostatecznie rozwiną się w AIDS.[3] |
Ostre
| Objawowe/AIDS |
Nawet w przypadku wystąpienia objawów jedynym sposobem, aby naprawdę dowiedzieć się, czy doszło do zakażenia wirusem, jest wykonanie testu.[4] Jeśli Ty lub bliska Ci osoba jesteście zainteresowani wykonaniem testu, musicie wiedzieć o dwóch istotnych kwestiach:
- Wiarygodne testy na HIV można wykonać w gabinecie lekarskim, w wyznaczonych ośrodkach społecznych lub w mobilnych punktach testowania, a nawet w aptekach, gdzie dostępne są testy, które można zabrać do domu i wykonać samodzielnie.
- Nie istnieją żadne testy, które są w stanie od razu określić, czy doszło do zakażenia wirusem HIV.5 Podobnie jak w przypadku rodzaju objawów - czas, w jakim rozwija się zakażenie, może być różny u poszczególnych osób; dlatego w miarę możliwości należy skonsultować się z lekarzem lub wykwalifikowanym doradcą, którzy pomogą zrozumieć, jak długo należy zaczekać.
Dostępne są trzy rodzaje testów:
Testy | Badanie kwasów nukleinowych/reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) 56 | Test wykrywający antygeny i przeciwciała5 | Test na obecność przeciwciał5 |
|---|---|---|---|
Testy Na czym polega? | Badanie kwasów nukleinowych/reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) 56 Ten test służy do wykrywania materiału genetycznego wirusa HIV, określanego jako RNA. Może wykryć obecność wirusa bardzo wcześnie, a także jest bardzo dokładny. Może on być jednak kosztowny i czasochłonny/pracochłonny. Zwykle się go nie wykonuje, chyba że u pacjenta występują ciężkie objawy lub należy on do grupy wysokiego ryzyka. | Test wykrywający antygeny i przeciwciała5 Ten test wykrywa określone białka i cząsteczki, które są wytwarzanie w przypadku zakażenia HIV. Zazwyczaj jest badanie krwi, które może zostać wykonane poprzez pobranie pełnej próbki krwi lub w formie „szybkiego testu” poprzez nakłucie palca. | Test na obecność przeciwciał5 Ten test wykrywa tylko określone białka w krwiobiegu. Do tej kategorii należą wszystkie testy domowe, a także większość szybkich testów. Wykonuje się je poprzez nakłucie palca lub w formie wymazu z wnętrza jamy ustnej. |
Testy Okno czasowe | Badanie kwasów nukleinowych/reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) 56 Od jednego do czterech tygodni po ekspozycji | Test wykrywający antygeny i przeciwciała5 18–45 dni po ekspozycji (w przypadku szybkich testów 18–90 dni) | Test na obecność przeciwciał5 23-90 dni po ekspozycji |
Jak często występuje zakażenie HIV?
Na całym świecie żyje około 38 milionów ludzi z zakażeniem wirusem HIV, przy czym w Europie jest ich nieco mniej niż 2,13 miliona.[2]
Odkąd wirus pojawił się po raz pierwszy w 1959 roku, naukowcy byli w stanie wskazać, jak konkretnie ludzie mogą zarazić się tym wirusem, co pomagało innym osobom zmniejszyć to ryzyko. Do zakażenia wirusem HIV dochodzi poprzez kontakt z określonymi płynami ustrojowymi, a konkretnie: krwią, nasieniem, płynem przednasiennym, wydzielinami z odbytu i z pochwy, a także mlekiem matki.7 Nie można zarazić się tym wirusem poprzez kaszel, kichanie, pocenie się lub po prostu dotykanie innej osoby.
Istnieją cztery najczęstsze drogi, jakimi ludzie zarażają się wirusem HIV: uprawianie seksu bez prezerwatywy, wspólne używanie igieł, otrzymanie transfuzji zakażonej krwi lub, w niektórych przypadkach, przeniesienie zakażenia na dziecko w łonie matki lub przez mleko matki.
Choć każdy może zarazić się wirusem HIV, niektóre grupy osób są bardziej narażone niż inne i powinny rozważyć bardziej regularne wykonywanie testów i stosowanie metod zapobiegania – są to następujące grupy osób:[2]
- Mężczyźni homoseksualni i biseksualni
- Osoby przyjmujące narkotyki we wstrzyknięciach
- Pracownicy seksualni i ich klienci
- Osoby transpłciowe
Osoby zakażone HIV i chore na AIDS mają obecnie większe szanse na długie i normalne życie niż kiedykolwiek wcześniej. Liczba zgonów z powodu AIDS zmniejszyła się o 60% od czasu, gdy w 2004 roku osiągnęła najwyższy poziom na świecie, a liczba osób mających dostęp do potrzebnego im leczenia wzrosła o 67%.8 Zaobserwowano również, że średnia długość życia osób zakażonych wirusem HIV jest bardzo zbliżona do osób bez tego zakażenia.9
Leczenie i opieka
Niestety obecnie nie ma lekarstwa pozwalającego na pełne wyeliminowanie wirusa HIV z organizmu, ale dostępnych jest wiele metod leczenia, które pozwalają żyć i kochać bezpiecznie, bez obaw o przeniesienie wirusa na bliską osobę.
Profilaktyka
W przypadku grup, które są bardziej narażone, istnieją dwa rodzaje leków, które mogą pomóc w zapobieganiu przeniesienia HIV:10
- Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP): może istotnie zredukować ryzyko zakażenia wirusem podczas stosunku. Leki te mają postać pigułki lub żelu dopochwowego i utrudniają rozwinięcie się wirusa HIV w organizmie. Wykazano, że profilaktyka PrEP zmniejsza ryzyko zakażenia ze skutecznością 92%–99%, jeśli jest stosowana codziennie.10
- Profilaktyka poekspozycyjna (PEP): może pomóc zmniejszyć ryzyko zakażenia po stosunku z osobą zakażoną lub podejrzewaną, że jest zakażona wirusem HIV. W przeciwieństwie do profilaktyki PrEP, która jest rozwiązaniem długoterminowym, PEP to krótkoterminowy, miesięczny plan leczenia antyretrowirusowego (ART). Ważne jest, aby rozpocząć PEP w ciągu 72 godzin od ekspozycji na HIV – wówczas skuteczność tej metody jest największa. Jeśli uważasz, że mogło dojść do ekspozycji na wirusa HIV, niezwłocznie postaraj się o przepisanie profilaktyki PEP.11
Leczenie
Wyobrażenie sobie życia z HIV może wydawać się niemożliwe, ale dzięki dzisiejszym przełomowym osiągnięciom nowoczesnej medycyny wiele osób kontynuuje swoje pasje, zakłada rodziny i korzysta z życia, nie doświadczając nigdy więcej objawów zakażenia. Leczenie zakażenia wirusem HIV określa się jako terapię antyretrowirusową w skrócie ART, która jest połączeniem leków stosowanych w celu obniżenia ilości wirusa w organizmie.12 Zapobieganie przejściu zakażenia HIV w AIDS jest możliwe, ale pacjenci muszą przyjmować leki regularnie, co może być trudne. Leczenie HIV jest rozwiązaniem długoterminowym, jednak w przypadku przestrzegania zaleconego schematu leczenia pacjenci mogą nadal żyć tak samo jak przed rozpoznaniem zakażenia.
Działania niepożądane terapii ART są zwykle łagodne lub w ogóle nie występują. Najczęstsze objawy związane z teraią antyretrowirusową (ART) to nudności lub biegunka.
Terapia antyretrowirusowa (ART) składa się z kombinacji leków przyjmowanych w postaci tabletek, lub w formie długodziałających preparatów stosowanych we wstrzyknięciach, dzięki czemu leczenie może być tak proste jak dodanie jeszcze jednej rutynowej czynności wykonywanej każdego dnia rano. Dzięki terapii ART pacjenci mogą uniknąć wystąpienia objawów, a wirus może pozostawać niewykrywalny, co oznacza, że nie można go wykryć przy użyciu rutynowych testów.12 Oznacza to również, że nie można przekazać wirusa HIV osobie niezakażonej.13
Opieka nad osobą z HIV
Rozpoznanie zakażenia HIV może być wstrząsające, zarówno dla pacjenta, jak i jego bliskich. Podczas wspierania bliskiej osoby, u której stwierdzono zakażenie HIV, ważne jest, aby być otwartym, empatycznym i komunikatywnym. W pierwszych dekadach tej epidemii często za wszelką cenę unikano osób z rozpoznaniem HIV, co tworzyło niebezpieczną atmosferę, która sprawiała, że wielu pacjentów nie poddawało się leczeniu.14
Obecnie, dzięki dostępności coraz większej liczby dobrze tolerowanych schematów leczenia, osoby zakażone wirusem HIV mogą prowadzić normalne życie – zwracając się o pomoc (o ile czują się z tym komfortowo), a opiekunowie i bliscy powinni wzmacniać ich przekonanie, że dalsze życie nie będzie musiało odbywać się samotnie.
Nie ma nic złego w odczuwaniu niepokoju i obaw jako małżonek, partner lub ukochana osoba osoby z zakażeniem HIV. Tak jak w każdym partnerstwie, ważne jest, aby otwarcie mówić o tych uczuciach i rozmawiać o tym, jak będzie wyglądało życie za 5, 10 czy 20 lat od diagnozy. Dzięki innowacjom naukowym udało się rozwikłać tajemnice, które niegdyś otaczały tego wirusa. Skorzystaj z okazji, by wspólnie uczyć się i opracować plan, jak żyć odpowiedzialnie, bezpiecznie i szczęśliwie.14
Pytania do lekarza
Poniższa lista zawiera przykładowe pytania, które pomogą rozpocząć rozmowę z lekarzem. Można także zadać inne istotne pytania, które nie zostały tu wymienione, w odniesieniu do objawów, stadium choroby oraz wywiadu medycznego.
- Kiedy powinno się rozpocząć przyjmowanie ART po rozpoznaniu zakażenia HIV?
- Jestem osobą transpłciową, czy ART wpłynie na moją terapię hormonalną?
- Jakie są oznaki zakażenia i jak mogę go uniknąć?
- Jakie codzienne nawyki mogę wprowadzić, aby utrzymać dobry stan zdrowia?
- Jak często powinno się badać poziom wirusa?
- Jak często mój partner/partnerka powinien/powinna wykonywać test?
- Czy mój partner musi stosować PrEP, jeśli ja stosuję terapię ART?
- Jak mogę poznać, czy mój układ odpornościowy zaczyna tracić siły?
- Czy jestem bardziej narażony(‑a) na zakażenie HIV, jeśli mam inne zakażenie przenoszone drogą płciową?
- Czy mogę mieć dzieci, jeśli mam niewykrywalny poziom wirusa?
Janssen i HIV
Firma Janssen jest zaangażowana w poszukiwanie przełomowych metod leczenia, aby umożliwić całkowite wyleczenie zakażenia HIV i AIDS. Dzięki współpracy na poziomie globalnym oraz postępowi naukowemu Janssen skupia się na nowych schematach szczepień profilaktycznych oraz terapii.
W firmie Janssen nasze zespoły niestrudzenie pracują nie tylko nad opracowywaniem nowych, innowacyjnych podejść do medycyny, ale także nad zwiększaniem dostępności leczenia dla osób zakażonych wirusem HIV w krajach ubogich lub o słabo rozwiniętej infrastrukturze, a także nad dalszym eliminowaniem stygmatyzacji związanej z tą obecnie łatwą do opanowania chorobą wirusową. Zmieniliśmy już oblicze HIV i możemy zmienić je ponownie.
Słowniczek
- Poziom wirusa HIV: ilość wirusa HIV występująca we krwi.
- Komórki CD4+/limfocyty T: komórki będące elementem układu odpornościowego, odpowiedzialne za zwalczanie zakażeń.
- Liczba limfocytów CD4+: liczba limfocytów T w organizmie.
- Terapia antyretrowirusowa: terapia z użyciem leków, która pozwala kontrolować poziom wirusa i zapobiegać przekazywaniu go innym osobom.
- Niewykrywalny poziom: stan, w którym nie można już określić ilości wirusa we krwi pacjenta przy użyciu standardowych testów i nie może on przekazać wirusa osobie niezakażonej HIV.
- Seropozytywność: dodatni wynik testu w kierunku zakażenia HIV.
- Stan bezobjawowy: życie z zakażeniem wirusem HIV, ale bez żadnych objawów i zewnętrznych oznak zakażenia.
- Antygen: cząsteczka znajdująca się w wirusie, która aktywuje układ odpornościowy organizmu.
