Nieswoiste zapalenie jelit (IBD)
IBD to grupa przewlekłych stanów zapalnych przewodu pokarmowego, często mylona z zespołem jelita drażliwego (IBS) lub celiakią, ale nie są to te same stany medyczne. Choć wszystkie te schorzenia mogą mieć podobne objawy, IBD wyróżnia się obecnością stanu zapalnego, który nie występuje w IBS. Celiakia to reakcja zapalna na gluten, który występuje w pszenicy i podobnych ziarnach, co wymaga od osób z celiakią stosowania diety bezglutenowej.1
Nieswoiste zapalenie jelit (IBD) to łączny termin określający przewlekłe stany zapalne przewodu pokarmowego.
Przewód pokarmowy obejmuje narządy, przez które przechodzi pokarm i płyny i gdzie ulegają one trawieniu. Przewód pokarmowy trawi, wchłania i eliminuje wszystko, co jesz.
Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to dwie najczęstsze postacie IBD.2
Choroba Leśniowskiego-Crohna:3
Stan zapalny może obejmować dowolną część całego przewodu pokarmowego
Obszary zmienione zapalnie mają postać plam występujących obok obszarów zdrowych
Stan zapalny obejmuje wszystkie warstwy ściany jelita
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego:3
Stan zapalny występuje w jelicie grubym i odbytnicy
Obszary objęte stanem zapalnym są ciągłe (nie mają postaci plam)
Stan zapalny obejmuje tylko wewnętrzną wyściółkę jelita
Przyczyna IBD nie jest pewna, ale w rozwoju tej choroby może odgrywać rolę szereg czynników: uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe lub brak równowagi bakteryjnej flory jelitowej, co powoduje, że układ odpornościowy reaguje w nietypowy sposób.4
Układ odpornościowy ma za zadanie pomagać w walce z chorobami, jednak czasem może on reagować przesadnie, co prowadzi do stanu zapalnego.1 W przebiegu IBD układ odpornościowy postrzega wszystkie pokarmy, bakterie i inne elementy, które naturalnie występują w jelitach, jako szkodliwe i wprowadza komórki jelit w tryb obronny, sądząc, że to pomoże, podczas gdy w rzeczywistości tylko Ci to szkodzi.
Jakie są objawy IBD?
IBD dotyka ludzi na wiele różnych sposobów, a objawy różnią się w zależności od tego, w której części układu trawiennego doszło do zapalenia.3 Jednak objawy zarówno choroby Leśniowskiego-Crohna, jak i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są bardzo podobne i mogą być następujące:5
- Nawracająca biegunka
- Obrzęk odcinków przewodu pokarmowego
- Niezamierzona utrata masy ciała
- Uczucie przemożnego zmęczenia
- Bóle i bolesne kurcze brzucha
- Częste oddawanie stolca
- Obecność krwi w stolcu
- Niedokrwistość
- Gorączka
Jak często występuje IBD?
IBD dotyka w równym stopniu zarówno mężczyzn, jak i kobiety, i wydaje się występować częściej, jeśli choroba ta występowała już u osób z rodziny.3 IBD występuje u około 4,3 miliona Europejczyków i liczba ta stale rośnie.6U 1,7 miliona osób z IBD występuje choroba Leśniowskiego-Crohna, a u pozostałych 2,6 miliona – wrzodziejące zapalenie jelita grubego.6IBD zwykle rozpoznaje się w wieku pomiędzy 15. a 35. rokiem życia, choć choroba ta może pojawić się w dowolnym czasie.2 Ryzyko rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna jest też większe u osób palących papierosy.2
Leczenie i opieka
IBD rozpoznaje się na podstawie połączenia endoskopii (w chorobie Leśniowskiego-Crohna) lub kolonoskopii (we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego) i badań obrazowych. W obu tych procedurach lekarz używa cienkiej rurki z dołączoną kamerą, aby obejrzeć wnętrze przewodu pokarmowego w celu poszukiwania oznak IBD. Różnica między nimi polega na tym, że w przypadku kolonoskopii lekarz używa specjalnej rurki przystosowanej do szczegółowego obejrzenia odbytnicy i okrężnicy.7 Lekarz może również zbadać próbki stolca, aby upewnić się, czy objawy nie są spowodowane przez zakażenie, bądź może zlecić badania krwi, aby potwierdzić rozpoznanie.
Opcje leczenia są podobne we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Choć obecnie nie jest możliwe wyleczenie IBD, to jednak można zmniejszyć objawy tej choroby. W łagodnych przypadkach IBD możliwe jest całkowite opanowanie objawów przez pacjentów dzięki odpowiedniej diecie i modyfikacjom stylu życia. W przewlekłych, bardziej uporczywych przypadkach IBD można odzyskać kontrolę nad swoim życiem za pomocą leków, takich jak leki immunosupresyjne.
Ciężkie IBD może wymagać operacji w celu usunięcia uszkodzonych odcinków przewodu pokarmowego, ale dzięki postępowi w farmakoterapii operacje takie wykonuje się obecnie rzadziej niż kilkadziesiąt lat temu. Ponieważ choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotykają różnych części przewodu pokarmowego, zabiegi chirurgiczne są różne w tych dwóch typach schorzeń.8
Życie z IBD
Życie z IBD nie oznacza, że nie można osiągnąć swoich celów życiowych, ale wymaga od pacjenta pewnych dostosowań.
Jednym z najważniejszych kroków, które można podjąć, jest dostosowanie diety w celu ustalenia, które pokarmy powodują zaostrzenia i w związku z tym należy ich unikać. Ważne jest, aby unikać pokarmów powodujących gazy, spożywać tylko umiarkowaną ilość błonnika i unikać dużych posiłków.9 Należy również zwracać uwagę na to, co jemy przed wystąpieniem zaostrzenia, aby ustalić pokarmy powodujące zaostrzenie. Mogą one być różne u poszczególnych osób i zidentyfikowanie ich może zająć trochę czasu. Warto spróbować prowadzić dzienniczek wszystkich spożywanych pokarmów.
Jeśli czujesz się z tym komfortowo, poinformuj osoby w swoim miejscu pracy lub w szkole o tym, że chorujesz na IBD, aby mogły one spróbować dostosować się do Twoich potrzeb i abyś mógł/mogła kontynuować naukę lub karierę. Na przykład możesz potrzebować dłuższego czasu na wykonanie testów, aby móc skorzystać z toalety w razie potrzeby, lub możliwości pracy w domu, gdy poczujesz zmęczenie.
Rozmowa o IBD z partnerem lub partnerką może być szczególnie trudna, ale jest konieczna dla udanego związku. Twój partner/partnerka musi mieć świadomość Twoich ograniczeń i wszelkich Twoich związanych z tym obaw.
Jednym z najczęstszych objawów IBD jest uczucie zmęczenia. Ważne jest, aby zapewnić sobie odpowiednią ilość snu i znaleźć czas na odpoczynek. Ponieważ zmęczenie nie jest widoczne, musisz przekazywać swoim przyjaciołom i rodzinie informacje o tym, jak się czujesz. Czasami możesz potrzebować opuścić spotkanie przed jego zakończeniem lub całkowicie odrzucić zaproszenie. Z czasem nauczysz się, ile jesteś w stanie znieść, a ostatecznie staniesz się ekspertem od planowania swojego czasu.
O co warto zapytać lekarza?
Czy moje objawy mogą wynikać z jakiegokolwiek innego stanu niż IBD?
Skąd będę wiedzieć, że należy dostosować dawkowanie stosowanych przeze mnie leków?
Jak długo mniej więcej trzeba czekać, aby zobaczyć jakiekolwiek rezultaty lub dowiedzieć się, że dany lek może nie być dla mnie odpowiedni?
Jeśli lek nie zadziała, jakie są inne dostępne metody leczenia?
Jakie mogą być działania niepożądane leku?
Jakie objawy należy uznać za stan zagrożenia?
Czy powinienem/powinnam zmienić dietę lub przyjmować suplementy diety? Jeśli tak, to czy może Pan/Pani polecić mi dietetyka lub jakieś konkretne suplementy diety?
Czy w końcu będę musiał(a) poddać się operacji?
Czy warto wprowadzić jakieś zmiany stylu życia, aby ułatwić leczenie?
Jak będzie wyglądała moja przyszłość? Jaki będzie mój stan, gdy będę starszy(a)?
- Czy IBD może negatywnie wpłynąć na ciążę i moją zdolność do posiadania dzieci?
Janssen i IBD
W firmie Janssen zawsze byliśmy pionierami innowacyjnej nauki, znajdując nowe i bardziej skuteczne sposoby na zmianę przebiegu chorób o podłożu immunologicznym, takich jak IBD, a także na uspokojenie wewnętrznej walki toczącej się w organizmach pacjentów.
Obecnie nasze przełomowe odkrycia zmieniają życie milionów ludzi na całym świecie żyjących z niektórymi z najczęstszych chorób o podłożu immunologicznym.
W przyszłości chcemy zapewnić skuteczne opcje terapeutyczne dla osób z wcześniejszymi i łagodnymi stadiami chorób o podłożu immunologicznym, a także dla osób z ciężkimi postaciami choroby oraz tych, u których wyczerpały się możliwości leczenia.
Naszym celem jest przywrócenie równowagi w układzie odpornościowym za pomocą zestawu innowacyjnych metod leczenia, które albo aktywują hamulce, albo blokują akceleratory układu odpornościowego. W przyszłości zamierzamy stosować te podejścia terapeutyczne jednocześnie, aby zapewnić pacjentom jeszcze lepsze wyniki.
Nie spoczniemy, dopóki nie stworzymy świata, w którym choroby o podłożu immunologicznym będą należały do przeszłości.
Słowniczek
Przewód pokarmowy: przewód prowadzący od jamy ustnej do odbytu, który obejmuje wszystkie odcinki układu pokarmowego, w tym jamę ustną, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbyt itd.
Endoskopia: zabieg, w którym do organizmu wprowadza się narzędzie, aby uzyskać widok wewnętrzny.
Kolonoskopia: zabieg polegający na wprowadzeniu przez odbyt giętkiego instrumentu światłowodowego w celu zbadania jelita grubego.
Badania obrazowe: badania wykonywane za pomocą różnych technik, które pozwalają uzyskać obrazy wnętrza ciała pacjenta.
Układ immunologiczny: sieć komórek i białek, które chronią organizm przed zakażeniami.
- Stan zapalny: stan fizyczny, w którym w określonym obszarze ciała pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, zwiększone ucieplenie, a często także ból, zwłaszcza w reakcji na uraz lub zakażenie.
Remisja: zmniejszenie nasilenia lub intensywności choroby lub bólu; tymczasowe ustąpienie objawów.
